TEK DÜZEN HESAP PLANINA GÖRE KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE UYGULAMADAKİ FARKLILIKLAR

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler; hepimizin en kestirme yoldan anlayacağı gibi Mali İdarenin kabul etmediği giderlerdir. Bu giderlerin ne olduğu vergi yasalarımızda ve ilgili mevzuatlarda net olarak belirtilmiştir. Ancak, bu tür giderlerin işletmenin faaliyetleriyle ilgili olduğu da aşikardır.  Örneğin; İşletmenin kullandığı telefon faturalarındaki özel iletişim vergisi işletme için bir olağan gider olmasına rağmen, vergi yasalarımıza göre kabul edilmeyen giderdir.

 

Tek düzen hesap planımızda kanunen kabul edilmeyen giderlerin işlenebileceği bir hesap ta belirtilmemiştir. Uluslar arası muhasebe standartlarına da baktığımızda da kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin kayda değer bir bilgi bulunmamaktadır. Uluslar arası Muhasebe Standartlarına göre raporlama yapan şirketlerin kanunen kabul edilmeyen giderleri de ilgili olduğu gider grubunda raporladığı görülmekte ve ticari kar ya da zarara ulaşmaktadırlar.

 

Tek düzen hesap planında kanunen kabul edilmeyen giderlerin izleneceği hesap konusunda spesifik bir bilgi olmaması farklı uygulamalara yol açmıştır.  Uygulamada kanunen kabul edilmeyen giderlerin 689-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlendiği (Örneğin; 689.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler) ya da ilgili olduğu gider hesabının altında bir KKEG alt hesabı açarak bu hesaplarda izlendiği görülmektedir. (Örneğin; 760.09 Kanunen Kabul Edilmeyen Gider, 770.09 Kanunen Kabul Edilmeyen Gider ya da 740.09 Kanunen Kabul Edilmeyen Gider gibi.) 

 

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin 689-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenmesini doğru bulmuyorum. Çünkü her olağandışı gider kanunen kabul edilmeyen gider değildir. İşletmenin bazen olağan akışı dışında da yaptığı ve 689 No.lu hesapta izlenmesi gereken ve mali idare açısından da kabul edilebilir gider olabilir.  Ayrıca işletmenin her ay telefon faturasında ödediği özel iletişim vergisinin neresi olağan dışı? İşletme iletişim ihtiyacını gidermek için her ay telefon faturası ödüyor ve bu faturada da vergi yasalarımız gereği kabul edilmeyen özel iletişim vergisi var. Vergi yasalarımız kabul etmese bile işletme için özel iletişim vergisi olağan bir giderdir.

 

689-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabının kullanılış amacı kanunen kabul edilmeyen hesapların izlendiği bir hesap olsaydı tek düzen hesap planını oluşturanlar bu hesabın ismini KKEG korlardı ve uygulamadaki karışıklık da olmazdı. Ne yazık ki, Mali İdare de bazı uygulamalarında 689 No.lu hesabı kanunen kabul edilmeyen giderlerin izlendiği bir hesap gibi görmekte yanlış uygulamaya destek vermektedir.

 

Kanunen kabul edilmeyen giderler, hangi gider hesabı ile ilgili ise o hesapta raporlanması gereken bir hesaptır. Bu şekilde işleyen bir hesap, gelir tablosunun yorumlanması açısından da önemlidir. Aksi takdirde pazarlama, genel yönetim, ar-ge ve hatta stok hesaplarını ilgilendiren bir kanunen kabul edilmeyen giderlerin olağandışı bir gidermiş gibi gösterilmesi ve 689 no.lu hesapta raporlanması bunu yorumlayan, analiz eden 3. Kişilerin kafasında kötü bir imaj oluşmaz mı? Bu durum belki de karar verenlerin yanlış kararlar almasına bile sebep olur.

 

Öyleyse; kanunen kabul edilmeyen giderler hangi hesaplarda izlenmeli ve nasıl raporlanmalıdır? Kanunen kabul giderler hangi hesabı ilgilendiriyorsa o hesaba yazılmalı ve takibi içinde Nazım Hesaplar dediğimiz 900lü hesap kullanılmalıdır.

 

(Aşağıdaki örnekte KDV ve diğer vergiler dikkate alınmamıştır.)

---------------------------------------------/-----------------------------------------------------

770.03.01 Haberleşme Giderleri 

770.03.01.01 Haberleşme Gideri   ??. 88,00

770.03.01.02 Özel İletişim Vergisi??.   2,00 

                       100/102 ???????????????????.??.: 90,00 

900 NAZIM HESAPLAR 

900.01 K.K.EDİLMEYEN GİDERLER? 2,00 

                         901 NAZIM HESAPLAR

                         901.01 K.K. EDİLMEYEN GİDERLER İZLEME HESABI      2,00 

----------------------------------------------------/-------------------------------------------------- 

1 No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde; işletmelerin muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap planı çerçevesinde kurmak zorunda oldukları vurgulanmış ve bu hesap planında da 9 numaralı ana hesap planı grubunun da nazım hesaplar için kullanılacağı belirtilmiştir. İşletmeler varlık ve kaynaklarını doğrudan ilgilendirmeyen ancak izlenmesi gereken bilgilerin de 9 numaralı ana hesap grubunda raporlanması öngörülmüştür. Vergi yasalarımız gereği kanunen kabul edilmeyen bir gider olmakla birlikte işletme için gider unsuru olan giderlerin ilgili gider hesaplarında raporlanması izleme ve takip için de 9 numaralı ana hesap grubunda alt hesaplar açılarak raporlanması gerekmektedir. 689-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar ya da 659-Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesaplarının gelir tablolarını yorumlayan ve analiz etmeye çalışan 3. Kişileri yanıltabilir. Keza, uluslar arası muhasebe standartları raporlaması yapan şirketler kanunen kabul edilmeyen giderleri 659 ya da 689 no.lu hesaplarda raporlama yapmamaktadır.

 

Tek Düzen Muhasebe sisteminde kanunen kabul edilmeyen giderler için bir ana hesap yoktur. Kanunen kabul edilmeyen giderlerin de beyanname dönemlerinde kazanca ilave edilmesi de bir zorunluluktur. Aksi halde, matrah farkları ve cezalarla karşı karşıya kalırız. 689 ya da 659 no.lu hesaplara yazdığımız her giderin de kanunen kabul edilmeyen gider olmayacağı için bir karmaşaya meydan vermemek gerekir. Öyleyse, işletme için gider olduğu halde mali idare tarafından gider kabul edilmeyen bir takım giderlerimizi ilgili gider hesabına yazmamız ve takibi için de eş zamanlı olarak 900 no.lu hesapları kullanmamız gerekir. Ne yazık ki ülkemizde halen vergi için defter tutuyor, kanunen kabul edilmeyen giderleri ise olağandışı gider ve zararlar hesabına atıyoruz. Her ay ödediğimiz özel iletişim vergisi ya da işletmemizdeki binek araçlarımız için ödediğimiz taşıt vergilerinin neresi olağandışı? Bal gibi de olağan ve işletmenin gideri. Bu örnekleri çoğaltabiliriz? 

Mali tablolar işletmemizin bir aynası mı, ya da vergi hesaplamak için çıkardığımız dokümanlar mı? Önce bu kavramı anlarsak, olağan gider, olağandışı gider ya da nazım hesaplar gibi kavramları daha iyi anlarız.