KİRA GELİRLERİNİZ İÇİN BEYANNAME VERİRKEN BAZI İSTİSNA VE İNDİRİM HAKLARINIZIN OLDUĞUNU BİLİYOR MUSUNUZ?
GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI(KİRALAR) KONUSUNDA SIKÇA SORULAN SORULARA KISA KISA CEVAPLAR VEREREK İNDİRİM ve İSTİSNALAR KONUSUNA GENİŞ YER VERECEĞİM:
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi (Kira Gelirleri yönünden) verilirken çokça sorulan sorulara birkaç cümle ile cevap verip, indirim ve istisnalar konusu ile makalemizi sonlandırmayı düşünüyorum.
Çok sıklıkla sorulan sorulardan en önemlisi “Kiraları kiracı elden ödüyor. Kira beyannamesi vermesem olmaz mı?” Bu hususta öncelikle belirtmem gerekir ki, aylık 500 TL ve üzeri tüm konut kiraların ve tutarı ne olursa olsun işyeri kiraların banka vasıtasıyla tahsil edilmesi kanuni bir zorunluluktur. Bu zorunluluğa uymayan kiracı ve ev sahiplerine cezalı işlem yapılır. Kiraları elden kabul etmemeniz gerekmektedir. İster banka, ister elden ya da her ne suretle olursa olsun elde etmiş olduğunuz kira gelirlerinizi beyannameye intikal ettirip vergisini ödemeniz gerekir.
Çok sık sorulan sorulardan bir diğeri ise, “Binam kentsel dönüşüm kapsamında yıkıldı. Aylık kira yardımı alıyorum. Bu kira yardımını kira geliri olarak beyannamede göstermem gerekir mi? Mülk sahiplerine aylık kira yardımı olarak ödenen bedel, herhangi bir kiralama işlemine dayanmamaktadır. Adından da anlaşıldığı gibi yardımdır. Bu işlem gelir vergisi kanununun 70. Maddesi kapsamında elde edilen gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle hesabınıza yatan kira yardımını beyannamenize katmanıza gerek yoktur.
Kira gelirleri konusunda çok sıkça karşılaştığımız sorulardan biri de, “Tapu babamın adına ama kiralar benim hesabıma yatıyor. Beyannamesini babam mı verecek? Hayır. Gayrimenkul tapusunun kimin adına olduğunun bir önemi yoktur. Kira geliri kim elde ediyorsa beyannamesini de o kişi verecek.
Kira Gelirlerinin beyanı hususunda çok sıklıkla karşılaştığımız sorulardan biri de, “Dairelerimde kızım, oğlum ve kardeşim oturuyor. Kira almıyorum. Beyanname verecek miyim? Kızın ve oğlunun oturduğu dairelerden kira gelirin yoksa beyanname vermenize gerek yoktur. Ancak, kardeşinizin oturduğu daire için kira almasanız bile emsal kira bedeli üzerinden beyanname verip vergisini ödemeniz gerekmektedir.
Sıkça sorulan sorulara kısa kısa cevap verdikten sonra asıl konumuz olan İstisna ve indirimler üzerinde durup, bu hususta ayrıntılı bilgi vermeye çalışacağım.
Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir Vergisi Kanunu ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Konut kira gelirlerinde 2023 yılı istisna tutarının 21.000 TL olduğunu öncelikle belirterek diğer indirimler konusuna değineceğim.
Ancak, İndirimler konusuna girmeden önce Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden mevzuatımızda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.
Buna göre, indirim konusu yapılabilecek bazı hususlar şunlardır:
1-) Hayat/Şahıs Sigorta Primleri
Yıllık gelir vergisi beyannamesinde, hayat/şahıs sigortaları için ödenen primlerin beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Yıllık beyannamede matrahın tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri;
• Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile
• Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin %100’ünden, oluşmaktadır.
(İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.)
Dikkat: Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının indirim konusu yapılması mümkün değildir.
2-) Eğitim ve Sağlık Harcamaları
Aşağıda belirtilen şekilde yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilebilecektir.
• Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır.
• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir.
• Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır.
“Küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade etmektedir. (Büyük babanın yada büyük annenin torunu için harcadığı eğitim ve sağlık giderleri indirim yapılamaz…)
3-) Bağış ve Yardımlar
Beyan edilecek gelirin %5’i ile sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar
Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler.
Tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar
Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir.
Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve diğer tesisler ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethane ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin yapımı veya bu tesislerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köylere yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethaneler ve/veya Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası veya faaliyetine devam etmesine yönelik yapılan bağış ve yardımların; anılan amaçlarla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere de yapılması mümkündür.
Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir.
Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.
Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir.
İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilecektir
4-) Sponsorluk Harcamaları:
Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin sekizinci bendine göre yapılan sponsorluk harcamalarının;
• Amatör spor dalları için %100’ü,
• Profesyonel spor dalları için %50’si yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.
5-) Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar şöyledir:
• 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununa göre yapılan bağışlar,
• 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanuna göre yapılan bağışlar,
• 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre yapılan bağışlar,
• 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununa göre yapılan bağışlar,
• 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar,
• 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa göre bağış ve yardımlar,
• 3388 sayılı Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununa göre yapılan bağışlar,
• 4122 sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa göre kurulan ormanlarda, ağaçlandırma, bakım ve koruma masrafları,
• 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar,
• 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,
• 6569 sayılı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmümde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar,
• 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar.
Unutmamak gerekir ki, “Vergilendirilmiş Kazanç Kutsaldır”