KADINLARIN İSTİHDAMA KATILIMI ve ÇALIŞMA HAYATINDAKİ HAKLARI
İstenilen oranda olmasa bile kadınların istihdama katılım oranı %30’u geçmiştir. Kadınların istihdama katılım oranlarının artmasıyla birlikte bir takım sosyal ve ekonomik anlamda kazanımları da artmıştır. Kadın istihdamının artırılması amacıyla gerek iş mevzuatımızda ve gerekse sosyal güvenlik mevzuatında önemli iyileştirmeler yapılmıştır.
Dolayısıyla, ailede merkezi role sahip kadınların hak ettiği üstün kıymeti görmesi ve ülke kalkınmasına ivme kazandırılması için kadınların başta eğitim ve istihdam olmak üzere hayatın tüm alanlarındaki fırsat ve imkânlardan eşit biçimde yararlanmalarının ve her tür şiddet ve ayrımcılıktan uzak şekilde yaşamalarının sağlanması, her alanda ve düzeyde temsil ve katılımın artırılması için gerekli politika ve hedefler belirlenmektedir.
Kadınların çalışma hayatında hak ettiği kazanımlarının bir kısmını makalemize konu ederek, hem haklarına sahip çıkmaları ve hem de bu hususta bilgi sahibi olmalarını sağlamak maksadıyla birkaç noktaya dikkat çekmek istedim.
Kadınların hem mevzuattan kaynaklı ve hem de doğal haklarından en önemli haklarından biri gebelik dönemlerinde gece vardiyalarında çalıştırılamayacağı, günde en fazla 7,5 saat çalıştırılabileceği, hekim raporuyla uygun görülmesi halinde sağlığına daha uygun ve daha hafif işlerde çalıştırılabileceği diğer bir ifade ile ağır işlerde çalıştırılamayacağı gibi hakları vardır. Kadınlar gebelik dönemlerinde periyodik kontroller için ücretli izin kullanma hakkı da vardır. İşveren bu konuda ücretli izin vermek zorundadır. Ücretli gebelik izinleri senelik izinden düşülemez.
Kadın çalışanların analık izni hakları da vardır. Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenmektedir. Ancak, sağlık durumunun uygun olduğunun doktor raporuyla belgelendirilmesi hâlinde kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Analık izni süresince SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği alırlar. Kadın işçinin analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışılmayan her gün için SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenmektedir.
Doğum nedeniyle SGK tarafından emzirme ödeneği de verilmektedir. Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması ve doğan çocuğun yaşaması şartıyla doğum yapan kadın işçiye SGK tarafından bir defaya mahsus olmak üzere emzirme ödeneği verilmektedir. Bu tutar 2023 yılı için 520 TL’dir.
Analık izninden sonra kadın çalışanların hakları bitmiyor. Doğum izninden dönen kadın isterse işe dönüp çalışmasına devam edebilir, altı aya kadar ücretsiz izin kullanabilir, doğum sayısına göre belli bir süre yarım çalışma yapabilir. Bu üç seçenek hakkından herhangi birini dilediği gibi kullanabilir.
Kadın işçilerin bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni hakları vardır. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirlemektedir. Ayrıca bu süre günlük çalışma süresinden sayılmaktadır.
Kadınların çalışma hayatında daha fazla istihdama katkı ve hak ettiği yeri alması dileği ile, pozitif ayrımcılık kadınların doğal hakkıdır…