BİRÇOK İNSANIN DERDİ AYNI: ELDİVEN ALERJİSİ

LATEKS NEDİR?

Lateks, kauçuk ağacı Hevea brasiliensis‘in doğal öz suyundan yapılan doğal bir kauçuktur. Lateks 40 binden fazla endüstri ürününde bulunur. Popüler yiyeceklerde bile benzer proteinler bulunur. Eldiven alerjisi daha çok irritasyona bağlı gelişebilmekle birlikte içinde bulunan latekse karşı alerji nedeniyle de gelişebilmektedir.

TIBBİ ELDİVEN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Tıbbi eldivenler lateks, nitril kauçuk, polivinil klorür, poliüretan ve neopren gibi farklı polimerlerden yapılmıştır. Doğal lateks eldivenler daha esnek, daha dayanıklı, daha ucuz, esneyebilen özellikte olması, virüs ve bakterilere geçirgen olmaması temel özellikleridir. Sentetik lateks ise daha az alerjik, daha az dayanıklı ancak virüs ve bakterilere karşı koruması daha düşük ve ayrıca daha pahalıdır.

NİTRİL ELDİVENLER

Nitril eldivenler petrol bazlı bir eldivendir. Nitril sert kimyasallara karşı lateks eldivenlerden çok daha iyi bir bariyerdir. Nitril eldivenler lateks eldivenlere alternatif olarak ve yüksek kuvvet ve kimyasal koruma gereken koşullarda ve lateks alerjileri olan bireyler için önerilmektedir. Nitril eldivenlerin en büyük dezavantajı daha pahalı olmalarıdır. COVID-19 salgını sırasında daha iyi dayanıklılık nedeniyle nitril ve lateks eldivenler tercih edilmektedir.

LATEKS ELDİVENLER

Lateks eldivenler esnektir, tam oturur, dokunmaya duyarlıdır ve orta düzeyde koruma sağlar. Alerji gelişme potansiyeli daha yüksektir.

PLASTİK ELDİVENLER

Sağlık çalışanları arasında hipoalerjenik polivinilklorür (PVC) eldivenler olarak kabul edilen plastik eldivenler de kullanılmaktadır. PVC‘ye temas alerjik reaksiyonu, merkaptobenzotiyazol (MBT), tiyuram karışımı, karışık dialkil tiyoüreler ve siyah kauçuk karışımı dahil olmak üzere bu eldivenlerde kullanılan birçok katkı maddelerine karşı alerji gelişimi bildirilmiştir. 

ELDİVEN ALERJİSİ NEDİR?

Eldiven kullanımıyla, tahriş edici kontakt dermatit, alerjik kontakt dermatit ve kontakt ürtiker, dahil olmak üzere birçok ters cilt reaksiyonu bildirilmiştir. Genellikle irritasyona bağlı irritan kontakt dermatite neden olur. Bazen Thiuram kimyasalı latekse bağlı temas alerjisine neden olabilmektedir.

PUDRALI ELDİVENLER DAHA ALERJİKTİR

Eldiven alerjisi eldivenin protein içeriği, temas süresi, pudralı veya pudrasız oluşuna göre değişmektedir. Pudralı eldivenler daha alerjiktir. Pudra eldiven yapışmasını engeller ve daha kolay giyilmesini sağlar.

ELDİVEN ALERJİSİ İÇİN KİMLER RİSKLİDİR?

Lateks eldivenler sağlık çalışanları arasında sıklıkla kullanılmaktadır. Doğal kauçuk latekse aşırı duyarlılık, sağlık çalışanları arasında% 2.8 ile % 17‘lik bir insidansla, giderek artan bir şekilde rapor edilmiştir. Sağlık sektörü çalışanları, özellikle ameliyathane personeli, diş hekimi asistanları, laboratuvar personeli, hastane temizlik personeli ve ambulans görevlileri doğal kauçuk latekse karşı alerjik reaksiyon geliştirme riski altındadır. 

Egzama cilt beriyerini bozarak lateks geçirgenliği artışı yapar ve bunun sonucu olarak eldiven alerjisi gelişme olasılığı artar.

Alerjiye eğilimli olanlarda, el dermatiti öyküsü olanlarda, belirli yiyeceklere alerji olanlarda, kadınlarda, kuoförler, servis yapanlar, temizlik çalışanları ve sık ameliyat geçirenler ve sık sık latekse maruz kalanlarda latekse aşırı duyarlılık gelişimi için risk faktörleri arasındadır. Özellikle muz, avokado, kestane, kivi ve diğer meyvelere karşı alerjisi olanlarda eldiven alerjisi riski daha fazladır. Çünkü bu besinler ile eldivendeki lateks çapraz reaksiyona neden olabilmektedir.

ELDİVEN ALERJİSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Deri reaksiyonları arasında elde kaşıntı, yanma, batma, temas ve vücutta kurdeşen (ürtiker) bulunur. En sık gözlenen reaksiyon, kuru, kabuklu, çatlak lekeler şeklinde ortaya çıkan tahriş edici temasa bağlı dermatittir. 

ELDİVEN ALERJİSİ OLANLARDA ÖLÜMCÜL REAKSİYONLAR GELİŞEBİLİR

Eldiven alerjisi olanlarda nadiren balon şişirme gibi nefes yoluyla lateks temasına bağlı nefes sıkışması, nezle ve tansiyonda düşme gibi ciddi alerjik şoka bile neden olabilmektedir.

ELDİVEN ALERJİSİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Şüpheli hastalarda, balonlara, eldivenlere, baryum lavmanına ve diğer lateks cihazlara karşı kapsamlı bir alerjik reaksiyon öyküsü alınmalıdır. Tanıda altın standart, elde alerji belirtileri olan hastalarda deri-prick testi (alerji deri testi) ve ciddi alerjik reaksiyon yaşayanlarda kanda latekse özgü IgE antikor değerlendirmesidir.  Bununla birlikte eldiven uygulama testi ve yama testi alternatif tanı testleridir

ELDİVEN ALERJİSİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Lateks alerjisinin yönetimi için en etkili yaklaşım, hipoalerjik eldivenler kullanmak ve lateks içeren ürünlerden kaçınmadır.

ELDİVENLERE KARŞI ALERJİK REAKSİYONLARIN TEDAVİSİ İÇİN;

-Kurdeşen gelişmişse antihistaminiklerle ve antijenin ortadan kaldırılmasıyla tedavi edilebilir. Eldivene bağlı kurdeşen daha çok nitril eldivenlerde olma olasılığı daha yüksektir çünkü sert ve daha az esnektirler. 

Eldiven içine lateks temasını engelleyen astar kullanılabilir. Ancak lateks içeren eldiven kullanmamak daha iyi olacaktır.

Temasa bağlı alerji ele sürülen kortizon içeren merhemler en iyi tedavi seçeneği olarak kabul edilir.  El üzerine kortizonlu merhem kullanımı veya ağızdan kortizon içeren ilaçların kullanılması belirtileri hafifletebilir, ancak faydalar yan etki risklerine karşı tartışmalıdır. Tedavide lateks içeren eldiven yerine lateks içermeyen pudrasız eldivenlerin kullanılması tavsiye edilmektedir.

Eldiven tozunun alerjik reaksiyonlara neden olduğu ve pudrasız eldiven kullanımından sonra el egzamasının önemli ölçüde azaldığı bildirilmiştir.  Bu nedenle, mevcut pandemik durumda pudrasız eldiven kullanılması önerilir. 

ELDİVEN ALERJİSİ RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR

Lateks modern dünyada o kadar yaygındır ki, maruziyetten tamamen kaçınmak zor olabilir. Yine de teması azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. 

-Lateks olmayan eldivenler kullanma (vinil eldivenler, pudrasız eldivenler, hipoalerjenik eldivenler veya eldiven astarları gibi)

-Lateks alerjiniz varsa bunu gösteren bileklik veya kolye takılması önemli bir önlemdir

-Ciddi derecede lateks alerjiniz varsa adrenalin oto-enjektörü bulundurmanız alerjik şok gelişmesi durumunda hayat kurtarıcı bir önlem olacaktır.

-Eldiven kullanmadan önce elinizi nemlendirmeyin veya ıslatmayın. Çünkü bu uygulamalar eldivendeki kimyasalların daha fazla emilmesine neden olarak alerjiyi artırabilmektedir.

-Eldiven kullanımı sonrası ellerin yıkanması ve arkasından nemlendirici kullanmak alerji gelişimini azaltacaktır.